การดูแลและปฏิบัติตัวในเด็กช่วงที่มีการระบาดของโรค COVID-19

การดูแลและปฏิบัติตัวในเด็กช่วงที่มีการระบาดของโรค COVID-19

เมื่อจำนวนผู้ป่วยลดลงจนควบคุมได้แล้ว จะต้องมีมาตรการปลด lock down แต่ต้องทำอย่างค่อยเป็นค่อยไปและยังคงต้องเน้นนโยบาย Social distancing , hand hygiene เพื่อป้องกันไม่ให้เกิดการระบาดครั้งใหม่อย่างรุนแรงดังเช่นเห็นได้จากต่างประเทศ ดังนั้น บทความนี้จึงขอเสนอวิธีการปฏิบัติตัวของเด็กขณะมีมาตรการ lock down ทั้งในเรื่องการปฏิบัติตัวเมื่ออยู่บ้าน เมื่อต้องเข้าชุมชนเช่นไปสถานศึกษา การยังคงมีกิจกรรมออกกำลังกายเพื่อส่งเสริมพัฒนาการและการเจริญเติบโตในเด็กก่อนวัยเรียนและเพื่อส่งเสริมความแข็งแรงในเด็กวัยเรียนและวัยรุ่น และการไปโรงพยาบาลเพื่อรับวัคซีนหรือเมื่อมีภาวะเจ็บป่วย เป็นต้น

การดูแลปฏิบัติตัวในเด็กเมื่ออยู่บ้านและที่ชุมชน

ปัจจัยสำคัญที่สามารถลดการแพร่ระบาดโรค COVID-19 ให้ช้าลงคือ ลดการไปพบปะผู้คนจำนวนมาก สอนให้เด็กรู้จัก Social distancing เช่น ลดกิจกรรมในสถานศึกษาที่ต้องเข้าร่วมกับคนหมู่มาก อย่างไรก็ตาม เด็กยังคงต้องมีปฏิสัมพันธ์กับผู้อื่นอยู่ นอกจากนี้ ผู้ปกครองควรจัดเวลาที่จะให้เด็กได้ออกกำลังกายบ้าง โดยทางหน่วยงานป้องกันโรคติดต่อประเทศสหรัฐอเมริกา (CDC) ได้แบ่งความเสี่ยงในการทำกิจกรรมเพื่อออกกำลังกายเป็น 5 ระดับ ได้แก่

1. ความเสี่ยงต่ำสุด เช่น การเล่นในบ้านคนเดียวหรือกับคนในครอบครัว
2. ความเสี่ยงเล็กน้อย เช่น การเล่นหรือทำกิจกรรมร่วมกันเป็นกลุ่ม
3. ความเสี่ยงปานกลาง เช่น การเล่นหรือทำกิจกรรแข่งขันเป็นกลุ่ม
4. ความเสี่ยงมาก เช่น การเล่นหรือทำกิจกรรมแข่งขันเป็นกลุ่มที่มีคนจำนวนมาก แต่บุคคลมาจากพื้นที่เดียวกัน
5. ความเสี่ยงสูงสุด เช่น การเล่นหรือทำกิจกรรมแข่งขันเป็นกลุ่มที่มีคนจำนวนมาก แต่บุคคลมาจากต่างพื้นที่กัน

กิจกรรมการออกกำลังกายที่แนะนำในเด็กและวัยรุ่น

กิจกรรมการออกกำลังที่แนะนำในเด็กก่อนวัยเรียน (อายุ 3-5 ปี) ได้แก่

• ควรมีกิจกรรมทางกายตลอดวันเพื่อเสริมสร้างการเจริญเติบโตและพัฒนาการ แต่ไม่ควรให้เด็กไปเล่นเป็นกลุ่มกับเด็ก ๆ คนอื่น
• ผู้ปกครองควรส่งเสริมผ่านทางการเล่นอย่างน้อย 3 ชั่วโมงต่อวันและจำกัดเวลาบนหน้าจอ กิจกรรมการออกกำลังที่แนะนำในเด็กวัยเรียนและวัยรุ่น (อายุ 6-17 ปี)
• เด็กวัยเรียนและวัยรุ่นควรออกกำลังอย่างน้อยวันละ 1 ชั่วโมง 3 วันต่อสัปดาห์ โดยแบ่งเป็น 3 กิจกรรม ได้แก่ ออกกำลังแอโรบิค เช่น เดินเร็ว วิ่ง การออกกำลังที่เสริมสร้างความแข็งแรงของกระดูกเช่น วิ่ง กระโดด     ออกกำลังที่เสริมสร้างความแข็งแรงของกล้ามเนื้อเช่น ปีนป่าย วิดพื้น เป็นต้น

อย่างไรก็ตาม เพื่อลดความเสี่ยงในการติดโรค COVID-19 ควรเลือกกิจกรรมหรือกีฬาที่มีการสัมผัสทางกายน้อย เช่น ขี่จักรยาน แบดมินตัน ควรเลี่ยงกีฬาที่ต้องใช้อุปกรณ์ร่วมกัน (เช่นกีฬาที่มีผู้เล่นหลายคน) และระยะเวลาการเล่นที่ต้องพบผู้อื่นไม่ควรนาน เพื่อลดระยะเวลาการเสี่ยงสัมผัสโรค ที่สำคัญ หากออกนอกบ้านควรอยู่ห่างจากผู้อื่นอย่างน้อย 2 เมตร

นอกจากนี้ยังมีหลักปฏิบัติอื่น ๆ เพื่อเป็นการลดการแพร่ระบาดของโรค COVID-19 โดย

• สอนให้เด็กรู้จักวิธีล้างมือที่ถูกต้องเช่น ก่อน-หลัง รับประทานอาหาร ใส่และถอดหน้ากาก จับบริเวณใบหน้า โดยล้างมือด้วยน้ำและสบู่หรือ 60 %แอลกอฮอล์เจลขึ้นไป นานอย่างน้อย 20 วินาที และสอนปฏิบัติตามแนวทาง Social distancing ในเด็กโต
• เด็กที่มีอายุน้อยกว่า 2 ปีไม่แนะนำให้สวมหน้ากากอนามัย เพราะเด็กอาจไม่รู้จักเอาหน้ากากออกเองเมื่อหายใจไม่ออก เด็กทารกให้คลุมผ้าที่รถเข็นแทนเพื่อให้เด็กยังสามารถหายใจได้สะดวก
• หลีกเลี่ยงการไปอยู่ในที่ๆมีผู้คนอยู่รวมกันมากๆ หรือที่จะใกล้ชิดผู้ป่วยหรือไปเยี่ยมพบปะผู้ใหญ่ที่ป่วยหรือมีโรคประจำตัว
• ทำความสะอาดบริเวณพื้นผิว เช่น โต๊ะ เก้าอี้ ลูกบิดประตู ห้องน้ำ รวมทั้งของเล่น ฯลฯ เป็นประจำ ด้วยน้ำยาฟอกขาวเจือจาง 1 ส่วนในน้ำ 99 ส่วน (ความเข้มข้น 0.05% หรือเท่ากับ 500 ppm) สำหรับพื้นผิวที่เป็นโลหะสามารถใช้ 70% แอลกอฮอล์ทำความสะอาดได้ หากเป็นผ้าให้ซักด้วยผงซักฟอกและใช้น้ำอุณหภูมิ 70 °C นอกจากนั้นเสื้อผ้าผู้ป่วยสามารถซักรวมกับผู้อื่นได้
• คอยหมั่นสังเกตดูแลสุขภาพเด็กอยู่เสมอหากเริ่มมีอาการเจ็บป่วยหรือสงสัยว่าป่วยเป็นโรค COVID-19 ให้โทรปรึกษาหน่วยงานสถานพยาบาล ระมัดระวังไม่ให้เด็กใกล้ชิดกับผู้ใหญ่ที่มีโรคประจำตัวและหากอาการไม่ดีขึ้นให้รีบมาโรงพยาบาล
• ผู้ปกครองคอยหมั่นสังเกตว่าเด็กมีความเครียดหรือความกังวลใจหรือไม่ กระตุ้นให้เด็กถามหรือระบายความรู้สึกออกมาหากมีความไม่สบายใจ ผู้ปกครองมีหน้าที่อธิบายให้เด็กมีความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับโรค COVID-19 ที่ถูกต้อง
• ป้องกันการถูกตีตราหากมีเด็กเจ็บป่วยโดยการให้ความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้อง
• ผู้ปกครองควรช่วยให้เด็กได้รับการศึกษาอย่างต่อเนื่อง เช่นช่วยเด็กในการศึกษาทางออนไลน์
• คำแนะนำและวิธีการปฏิบัติตัวเมื่อเด็กต้องเข้าสู่สถานศึกษา และคำแนะนำสำหรับสถานศึกษา ครูและบุคลากร
• เด็กนักเรียน ครู บุคลากร เมื่อป่วยไม่ควรมาสถานศึกษา
• สถานศึกษาควรสร้างความตระหนักเกี่ยวกับการล้างมือให้บุคลากร ครูและเด็กนักเรียน โดยให้ล้างมือด้วยน้ำสะอาดและสบู่ 60% แอลกอฮอล์เจลขึ้นไปนอกจากนี้ควรทำความสะอาดพื้นผิวบริเวณสถานศึกษาทุกวัน
• สถานศึกษาควรจัดหาน้ำ สบู่ แอลกอฮอล์เจลทำความสะอาดให้อย่างเพียงพอ นอกจากนี้ควรทิ้งและกำจัดขยะทุกวัน
• ควรรณรงค์ให้มีนโยบาย Social distancing ในสถานศึกษาเช่น จำกัดคนรวมตัวทำกิจกรรมต่าง ๆ
• เพิ่มระบบการหมุนเวียนและการถ่ายเทอากาศ เช่นเปิดหน้าต่าง ใช้เครื่องปรับอากาศเมื่อจำเป็น

การให้ความรู้ด้านพฤติกรรมสุขภาพที่ดีและวิธีการปฏิบัติตัวที่เหมาะสมตามอายุ

• เด็กก่อนวัยเรียน

เน้นย้ำเรื่องพฤติกรรมสุขภาพที่ดี เช่น ล้างมือบ่อย ๆ ใช้ต้นแขนปิดปาก จมูก เมื่อไอ จาม อาจใช้ตุ๊กตาเป็นสื่อกลางสาธิตการปฏิบัติที่ถูกต้อง

ฝึกให้เด็กล้างมือด้วยสบู่หรือแอลกอฮอล์เจลอย่างถูกต้อง นาน 20 วินาที โดยใช้เพลงเป็นสื่อกลางช่วยประกอบการฝึก

หาวิธีประเมินผลและติดตามการล้างมือของเด็ก ให้รางวัลเมื่อเด็กสามารถทำได้ดี บ่อยและถูกต้อง

สอนวิธีการปฏิบัติตัว หากมีอาการเจ็บป่วย เช่น ปวดท้อง รู้สึกเหนื่อย และการปฏิบัติตัวเมื่อพบคนเจ็บป่วย เช่น การแสดงความเห็นอกเห็นใจ และการปฏิบัติตัวให้ปลอดภัยเมื่อต้องดูแลใกล้ชิดผู้ป่วย

ให้เด็กรู้จักการเว้นระยะห่าง ยกตัวอย่างง่าย ๆ เป็นระยะช่วงแขนของเด็ก อาจใช้คำว่า “กางปีก”  เพื่อให้เด็กเข้าใจได้ง่ายขึ้น และมีระยะห่างเพียงพอที่จะไม่สัมผัสใกล้ชิดกับเพื่อน

• นักเรียนชั้นประถม

คอยรับฟังความกังวลและตอบคำถามเมื่อเด็กเกิดข้อสงสัย หลีกเลี่ยงการให้ข้อมูลที่มากเกินไป เปิดโอกาสให้เด็กแสดงความรู้สึกและอธิบายความรู้สึก

เน้นย้ำเรื่องวิธีการปฏิบัติตัวให้ตัวเพื่อให้ปลอดภัย ห่างไกลจากโรค เช่น การรักษาระยะ Social distancing หลีกเลี่ยงการสัมผัสใกล้ชิดหรือการไปในที่ชุมชน พฤติกรรมสุขภาพที่ดีเช่นล้างมือบ่อย ๆ การใช้ต้นแขนปิดปาก จมูก เมื่อไอ จาม

ช่วยให้เด็กมีความรู้ ความเข้าใจพื้นฐานเกี่ยวกับโรค การป้องกันโรค อย่างง่าย ๆ เช่น สาธิตว่าโรคแพร่กระจายได้อย่างไร ผ่านการใช้สเปรย์สีพ่นลงกระดาษขาว และให้สังเกตว่าละอองฝอยกระจายไปได้ไกลเท่าใด

สาธิตให้เห็นถึงความสำคัญของการล้างมือนาน 20 วินาที เช่น ทากากเพชรลงบนมือเด็กเปรียบเทียบกับกากเพชรที่เหลืออยู่หลังการล้างมือด้วยน้ำและสบู่อย่างถูกต้อง

ฝึกให้เด็กวิเคราะห์พฤติกรรมความเสี่ยงต่อการติดเชื้อ และการควรปรับเปลี่ยนพฤติกรรมอย่างไรเพื่อลดความเสี่ยงต่อการติดเชื้อ

• นักเรียนชั้นมัธยมตอนต้นและตอนปลาย

ผู้ปกครองควรคอยรับฟังความกังวลและตอบคำถามเด็ก

เน้นย้ำความสำคัญของของเรื่อง Social distancing การมีพฤติกรรมสุขภาพที่ดีเช่นล้างมือบ่อย ๆ การใช้ต้นแขนปิดปาก จมูก เมื่อไอ จาม

ยกตัวอย่างให้เห็นภาพว่า เด็กสามารถเป็นตัวอย่างในเรื่องพฤติกรรมสุขภาพที่ดีให้กับคนในครอบครัวได้

ส่งเสริมการป้องกันและจัดการกับปัญหาการถูกตีตรา เปิดโอกาสให้เด็กได้สื่อสารหรือแสดงความรู้สึกออกมาอย่างเหมาะสม

ส่งเสริมให้มีตัวแทนเด็กนักเรียนที่ประกาศหรือรณรงค์เกี่ยวกับนโยบายสุขภาพของสถานศึกษาเช่นผ่านทางโปสเตอร์

รวบรวมความรู้เกี่ยวกับโรค COVID-19 ทั้งทางด้านวิทยาศาสตร์ เกี่ยวกับ ไวรัส การแพร่กระจาย การติดต่อของโรคและความสำคัญของการรับวัคซีน ด้านสังคม เช่นประวัติศาสตร์ของการระบาด การปรับเปลี่ยนนโยบายและความปลอดภัยทางสาธารณสุขในการควบคุมการระบาดของโรค นอกจากนี้ควรมีบทเรียนเกี่ยวกับด้านการสื่อสารเพื่อกระตุ้นให้เด็กนักเรียนคิดวิเคราะห์และสามารถสื่อสารออกมาได้อย่างมีประสิทธิภาพ

แนวทางวิธีการปฏิบัติของสถานศึกษาเพื่อเตรียมตัวเมื่อมีการระบาดของโรค COVID-19 ตั้งแต่ชั้นอนุบาลจนถึงมัธยมศึกษา

สถานศึกษาควรมีแนวทางการปฏิบัติหากเมื่อมีการระบาดของโรค COVID-19 ในชุมชนหรือเมื่อพบผู้ป่วยโรค COVID-19 ในสถานศึกษาเพื่อจะได้สามารถควบคุม ลดการแพร่ระบาดหรือบรรเทาความรุนแรงของสถานการณ์โรค COVID-19 โดยควรแบ่งแนวทางเป็น 4 สถานการณ์ดังนี้

1. วางแนวทางแผนการรับมือและเตรียมตัวแม้เมื่อไม่มีการระบาดของโรค COVID-19 ในชุมชน

• คอยติดตามสถานการณ์ข่าวสาร ข้อมูลใหม่ ๆ รวมทั้งมีการวางแผนรับมือต่อสถานการณ์ฉุกเฉินตามแนวทางของสถานพยาบาล
• พัฒนาการให้ข้อมูลข่าวสารอย่างเป็นระบบ
• ให้ความรู้แก่บุคลากรเพื่อจะได้สอนนักเรียนเกี่ยวกับพฤติกรรมสุขภาพที่ดีเช่นการล้างมืออย่างถูกต้อง
• ทำความสะอาดสถานศึกษาและพื้นผิวเป็นประจำ
• เฝ้าระวังและติดตามนักเรียนหรือบุคลากรในสถานศึกษาที่เจ็บป่วยหากมีผู้เจ็บป่วยด้วยอาการทางระบบทางเดินหายใจให้ปรึกษาบุคลากรในสถานพยาบาล เนื่องจากอาการนั้นอาจคล้ายคลึงกับโรค COVID-19
• เลื่อนการรรวมตัวหรือการรวมกลุ่มในสถานศึกษาโดยไม่จำเป็น
• บุคลากรในสถานศึกษาและนักเรียนเมื่อเจ็บป่วยให้หยุดอยู่บ้าน

2. เมื่อมีผู้เจ็บป่วยโรค COVID-19 จำนวนเล็กน้อยถึงปานกลางในชุมชน

• ติดต่อประสานงานกับสถานพยาบาลเพื่อให้ช่วยประเมินสถานการณ์การระบาดของโรค COVID-19 ในช่วงนั้นเพื่อจะได้ทราบถึงแนวทางการปฏิบัติตัว
• วางแนวทางและเน้นย้ำถึงนโยบาย Social distancing เช่นลดการรวมตัวในกิจกรรมต่าง ๆ หลีกเลี่ยงการรวมตัวของนักเรียนในพื้นที่ส่วนกลาง จำกัดจำนวนคนในการเรียนการสอนบางวิชาเป็นต้น
• พิจารณาที่จะผ่อนปรนระเบียบให้ตามความจำเป็นกับนักเรียนที่มีโรคประจำตัวที่มีความเสี่ยงต่อโรค COVID – 19 รุนแรง หรือผู้ปกครองที่มีความกังวล

3. เมื่อมีผู้ป่วยโรค COVID-19 และมีการแพร่ระบาดในชุมชนชัดเจน

• ติดต่อประสานงานกับสถานพยาบาลอย่างต่อเนื่องเพื่อให้ช่วยประเมินสถานการณ์ถึงการระบาดของโรค COVID-19 ในช่วงนั้นเพื่อจะได้ทราบถึงแนวทางการปฏิบัติตัว
• พิจารณาประกาศหยุดสถานศึกษาต่อ

4. เมื่อมีผู้ป่วยยืนยันโรค COVID-19 ในสถานศึกษาถึงแม้ว่าจะไม่มีการระบาดในชุมชนก็ตาม

• ติดต่อประสานงานกับสถานพยาบาลที่รับผิดชอบกับพื้นที่บริเวณนั้น ๆ โดยตรง
• ให้นักเรียนและบุคลากรในสถานศึกษานั้นหยุด 2-5 วันและยกเลิกกิจกรรมที่มีการรวมตัวกันเช่นการเรียนการ   สอนที่ต้องรวมกันเป็นกลุ่มจำนวนมาก เพื่อให้เจ้าหน้าที่สถานพยาบาลที่เกี่ยวข้องได้ลงสอบสวนและประเมินถึงสถานการณ์ที่จะส่งผลกระทบต่อสถานศึกษานั้น ๆ
• ทางสถานศึกษาควรให้ข้อมูล ข่าวสารเกี่ยวกับสถานการณ์โรค COVID-19 อย่างถูกต้องทั้งกับนักเรียน ผู้ปกครองและบุคลากรและลดการถูกตีตรา (หากมีผู้ป่วยเป็นนักเรียนหรือบุคลากร) ในสถานศึกษานั้น ๆ
• ทำความสะอาดในสถานศึกษานั้น ๆ เช่นห้องน้ำ ห้องเรียน หรือบริเวณที่มีการใช้ร่วมกัน รวมทั้งพื้นผิว ด้วยน้ำยาฟอกขาวปริมาณ 5 ช้อนโต๊ะผสมน้ำ 1 แกลลอนหรือสามารถหาข้อมูลเพิ่มเติมได้จากกรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข
• ขณะประกาศหยุดสถานศึกษาชั่วคราวนั้น ยังคงสนับสนุนให้มีการเรียนการสอนต่อไปแต่อาจใช้แนวทางอื่น เช่น ทางออนไลน์ เป็นต้น นอกจากนี้ผู้บริหารสถานศึกษาควรปฏิบัติตามแนวทางตามสถานพยาบาลในเรื่องสามารถให้นักเรียนหรือบุคลากรสามารถกลับมายังสถานศึกษาได้เมื่อใด

คำแนะนำในการให้วัคซีนแก่เด็กช่วงที่มีการระบาดของโรค COVID-19

ถึงแม้จะมีการระบาดของโรค COVID-19 แต่การได้รับวัคซีนป้องกันโรคอื่น ๆ ควรยังต้องดำเนินต่อไป เนื่องจากหากเราหย่อนมาตรการ การให้วัคซีนนั้นอาจมีการระบาดของโรคอื่น ๆ เช่น หัด หัดเยอรมัน คางทูม คอตีบ ไอกรน บาดทะยัก ฯลฯ ตามมาภายหลังซึ่งล้วนแล้วแต่เป็นโรคที่สามารถป้องกันได้ด้วยวัคซีน และจะทำให้เกิดความเสียหายตามมามากมาย เช่น เพิ่มอัตราการเจ็บป่วยและเสียชีวิตในชุมชน สังคมได้ ขณะที่ปัจจุบันโลกยังคงต้องเผชิญต่อสู้กับปัญหาการระบาดโรค COVID-19 อยู่แล้ว โดยทางปฏิบัติสามารถให้วัคซีนหลายเข็มในวันเดียวกันซึ่งมีความปลอดภัยและได้ผลดี และพยายามจัดระบบบริการการให้วัคซีนให้มีความต่อเนื่อง โดยเฉพาะในกลุ่มเสี่ยง ได้แก่ ทารกแรกเกิด เด็กเล็กที่ต้องให้วัคซีน primary series วัคซีนหลังสัมผัสโรค วัคซีนป้องกันเชื้อระบบทางเดินหายใจ เช่น วัคซีนไข้หวัดใหญ่ และวัคซีนนิวโมค็อกคัสโดยเฉพาะในกลุ่มเสี่ยงต่อโรครุนแรง วัคซีนสำหรับหญิงตั้งครรภ์ วัคซีนสำหรับผู้สูงอายุ อย่างไรก็ตาม ควรงดการให้วัคซีนแบบกลุ่มก้อน

วัคซีนที่ควรต้องฉีดตรงตามกำหนดได้แก่

วัคซีนสำหรับทารกแรกเกิด ได้แก่ วัคซีนบีซีจีและวัคซีนไวรัสตับอักเสบบีเข็มแรกเกิด ควรฉีดให้ทารกแรกคลอดที่เกิดหรือเข้ารับบริการในโรงพยาบาลก่อนกลับบ้าน

วัคซีนเพื่อป้องกันการติดเชื้อภายหลังสัมผัสโรค เช่น โรคพิษสุนัขบ้า โรคบาดทะยัก โรคหัด โรคอีสุกอีใส และโรคไวรัสตับอักเสบบีเป็นต้น

วัคซีนที่เลื่อนออกได้ไม่เกิน 1-2 สัปดาห์

สำหรับเด็กอายุไม่เกิน 2-2 ½ ปี เนื่องจากเป็นวัคซีนป้องกันโรคที่พบได้และมีอาการรุนแรงในเด็กเล็ก การไม่ฉีดวัคซีนจะมีผลเสียมากกว่าผลดี

Primary series Vaccination มีดังต่อไปนี้

HBV 3 เข็มแรก สำหรับทารกแรกเกิด 1-2 เดือนและ 6 เดือน
สำหรับทารกที่คลอดจากมารดาเป็นพาหะไวรัสตับอักเสบบี และแรกเกิดไม่ได้รับ HBIG ไม่ควรเลื่อนวัคซีนเข็มที่ 2 ตอนอายุ 1 เดือน

วัคซีน DTP-HBV-Hib 3 เข็มแรก สำหรับเด็กอายุ 2, 4 และ 6 เดือน

วัคซีนโปลิโอทั้งชนิดหยอดและฉีด (OPV, IPV) สำหรับเด็กอายุ 2, 4 และ 6 เดือน

วัคซีนโรต้า สำหรับเด็กอายุ 2, 4 และ (6 เฉพาะ Rotateq^TM ) เดือน

Pneumococcal conjugate vaccine (PCV) สำหรับเด็กอายุ 2, 4, (+6 เดือน)

วัคซีนไข้สมองอักเสบเจอี (live) เข็มแรกสำหรับเด็กอายุ 9-12 เดือนและเข็มที่สองที่อายุ 2-2 ½ ปี

MMR เข็มแรกสำหรับเด็กอายุ 9-12 เดือน และเข็มที่สองอายุ 1 ½ -2 ½ ปี โดยเฉพาะเข็มแรกไม่ควรฉีดช้าเกินไป เพราะโรคหัดยังระบาดในประเทศไทยและมีอัตราการเสียชีวิตสูงในเด็กเล็ก

วัคซีนไข้หวัดใหญ่ ในปีแรกที่ฉีดให้ 2 เข็ม ห่างกัน 4 สัปดาห์

วัคซีนที่เลื่อนออกได้ 2-4 สัปดาห์

วัคซีนสำหรับเด็กที่เป็นเข็มกระตุ้นที่ไม่ใช่ primary series มีดังต่อไปนี้

วัคซีน DTP และ OPV ครั้งที่ 4 และ 5 ตอนอายุ 1 ½ ปี และ 4 ปี

วัคซีน PCV ครั้งที่ 3 หรือ 4 ที่เป็นเข็มกระตุ้นตอนอายุ 12-15 เดือน

วัคซีนไวรัสตับอักสบเอ สำหรับชนิดเชื้อไม่มีชีวิต เข็มที่ 2 สามารถให้ห่างจากเข็มแรก 6-12 เดือน ชนิดเชื้อมีชีวิตฉีดเข็มเดียวได้ตั้งแต่อายุ 18 เดือนขึ้นไป

วัคซีนอีสุกอีใส เข็มแรกสามารถให้ได้ตั้งแต่อายุ  1 ปีขึ้นไป โดยแนะนำให้ที่อายุ 12-18 เดือนเข็มที่ 2 สามารถให้ที่อายุ 2-4 ปี โดยห่างจากเข็มแรกอย่างน้อย 3 เดือน

วัคซีนที่เลื่อนออกไปได้มากกว่า  1 เดือนหรือรอจนสถานการณ์การระบาดสงบลง

ได้แก่วัคซีนที่ฉีดให้ในเด็กโตหรือวัยรุ่น

วัคซีน HPV

วัคซีน TdaP/Tdap ที่เป็นเข็มกระตุ้นสำหรับเด็กอายุ 11-12 ปี

บทสรุป

โรค COVID-19 เป็นโรคอุบัติใหม่และเกิดการระบาดครั้งใหญ่ในวงกว้างทั่วโลก อย่างไรก็ตามต้องรักษามาตรการที่สำคัญคือ Social distancing และพฤติกรรมสุขภาพที่ดีเช่น การล้างมือ ฯลฯ และส่งเสริมให้เด็กมีกิจกรรมออกกำลังกายเพราะนอกจากจะกระตุ้นการเจริญเติบโตและพัฒนาการในเด็กก่อนวัยเรียนแล้วยังส่งเสริมให้ร่างกายมีความแข็งแรงอีกด้วย สถานศึกษาควรติดตามข้อมูลจากกระทรวงสาธารณสุข เพื่อปฏิบัติตามแนวทางการป้องกันการแพร่ระบาดที่เหมาะสม ถึงแม้ว่าโรค COVID-19 มักมีอาการไม่รุนแรงในเด็กแต่ก็เริ่มมีรายงานการเกิดกลุ่มอาการ multisystemic inflammatory syndrome ในเด็กและวัยรุ่น นอกจากนี้ ผู้ปกครองควรให้คำแนะนำ สอนและรับฟังความกังวลของเด็ก ที่สำคัญไม่ควรเว้นการรับวัคซีนป้องกันโรคอื่น ๆ โดยเฉพาะในเด็กกลุ่มเสี่ยงและวัคซีนช่วงแรกของชีวิต

เอกสารอ้างอิง

1. พญ.ปิยนันท์ โฆษิดาพันธุ์, ศ.พญ.กุลกัญญา โชคไพบูลย์กิจ. การดูแลและปฏิบัติตัวในเด็กช่วงที่มีการระบาดของโรค COVID-19. หน่วยโรคติดเชื้อ ภาควิชากุมารเวชศาสตร์คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล