Hepatitis

โรคไวรัสตับอักเสบเรื้อรัง

ในปัจจุบันประชากรส่วนใหญ่รู้จักโรคไวรัสตับอักเสบน้อยมาก ซึ่งตับอักเสบนั้นเป็นสาเหตุการตาย 1 ใน 12 จากการตายของโรคมะเร็งทั่วโลก และมีเพียง 1 ใน 5 ของผู้ที่ติดเชื้อเท่านั้นที่ทราบว่าตัวเองติดเชื้อ

โรคไวรัสตับอักเสบเรื้อรังนั้นมีสองชนิด คือไวรัสตับอักเสบบี และไวรัสตับอักเสบซี

โรคไวรัสตับอักเสบบี

1. ไวรัสตับอักเสบบีนั้นสามารถติดต่อได้ 3 ทาง ได้แก่ เลือดหรือสารคัดหลั่ง จากมารดาสู่ทารก และทางเพศสัมพันธ์
   1. การติดต่อทางเลือดและสารคัดหลั่งนั้นหมายรวมถึงการสักตามที่ๆต่าง เช่น สักคิ้ว สักยันต์ ที่ทำความสะอาดอุปกรณ์ไม่เพียงพอ การใช้มีดโกนร่วมกัน หรือการเจาะหู เจาะลิ้น โดยใช้เข็มร่วมกับผู้ติดเชื้อ
   2. การติดต่อทางเพศสัมพันธ์ โรคนี้ติดต่อโดยการมีเพศสัมพันธ์กับผู้ป่วยทั้งระหว่างชายรักชาย และชายกับหญิง
   3. การติดต่อจากมารดาสู่ทารก ในมารดาที่เป็นโรคไวรัสตับอักเสบบีสามารถทำให้ลูกติดเชื้อได้ และเป็นสาเหตุการติดเชื้อที่สำคัญที่สุดของโรคไวรัสตับอักเสบบีในอดีต
2. การดำเนินโรค หลังจากที่ผู้ป่วยได้รับเชื้อ บางคนจะมีอาการตับอักเสบเฉียบพลัน คือ คลื่นไส้ อาเจียน ตัวเหลือง ตาเหลือง แต่บางคนก็ไม่มีอาการได้ หลังจากนั้นผู้ป่วยบางคนจะกลายเป็นผู้ป่วยตับอักเสบเรื้อรัง เพิ่มความเสี่ยงในการเกิดตับแข็งหรือมะเร็งตับได้ ผู้ป่วยที่ได้รับเชื้อตั้งแต่เกิดจากมารดามักจะเป็นไวรัสตับอักเสบบีเรื้อรัง  ช่วงที่มีตับอักเสบเรื้อรัง อาจจะไม่มีอาการได้ มักทราบจากผลเลือดว่าค่าตับมีการอักเสบ ต่อมาถ้าไม่ได้รักษา จะเกิดตับแข็ง ผู้ป่วยที่ตับแข็งเป็นมากมักมีอาการท้องโต ขาบวม ตัวเหลือง และเพิ่มความเสี่ยงในการเกิดมะเร็งตับ
3. การรักษาโรคไวรัสตับอักเสบบี นั้นประกอบด้วยการประเมินระยะของโรค การรักษาด้วยยาต้านไวรัสและ การตรวจคัดกรองมะเร็งตับ
   1. การประเมินระยะของโรคนั้น จะต้องประเมินว่าผู้ป่วยอยู่ในระยะใด เช่น ระยะพาหะ ระยะตับอักเสบเรื้อรัง หรือ เกิดตับแข็งไปแล้ว โดยจะประเมินด้วยการตรวจร่างกาย ตรวจเลือดเพื่อการทำงานของตับ อัลตราซาวน์ตับและการตรวจพังผืดตับ  การตรวจพังผืดตับนั้น เพื่อดูระยะก่อนที่จะเกิดตับแข็ง เพื่อให้รักษาโรคและป้องกันไม่ให้เกิดตับแข็ง โดยต้องใช้เครื่องมือพิเศษในการวัดพังผืดตับ ลักษณะคล้ายเครื่องอัลตราซาวน์
   2. กรณีที่ผู้ป่วยมีพังผืดในตับหรือมีตับอักเสบเรื้อรังหรือตับแข็ง จำเป็นต้องรักษาด้วยยาต้านไวรัส เพื่อควบคุมโรคและจะลดความเสี่ยงในการเกิดมะเร็งตับได้ ผู้ป่วยต้องรับประทานยาอย่างสม่ำเสมอ ไม่เช่นนั้น เชื้อจะดื้อยาได้
   3. การตรวจคัดกรองมะเร็งตับในผู้ป่วยไวรัสตับอักเสบบี จะตรวจทุก 6 เดือนในกลุ่มเสี่ยงมะเร็งตับ ได้แก่ ผู้ชายที่อายุมากกว่า 40 ปี ผู้หญิงที่อายุมากกว่า 50 ปี ผู้ป่วยตับแข็งหรือมีคนในครอบครัวเป็นมะเร็งตับ
4. การป้องกันการติดเชื้อไวรัสตับอักเสบบี ได้แก่ การใช้ถุงยางอนามัยเวลามีเพศสัมพันธ์กับคนที่มีเชื้อ หลีกเลี่ยงการสัมผัสเลือดผู้ป่วย และในรายที่คู่สมรสเป็นโรคไวรัสตับอักเสบบี สามารถฉีดวัคซีนเพื่อสร้างภูมิคุ้มกันได้
5. การดูแลตัวเองในผู้ป่วยโรคไวรัสตับอักเสบบี คือ งดสุรา และ ยาสมุนไพร เพราะเสี่ยงต่อการเกิดตับอักเสบ ในผู้ป่วยที่ตับแข็งแล้ว แนะนำให้งดอาหารรสเค็ม รับประทานอาหารที่สุกสะอาด และรับประทานอาหารที่มีโปรตีนให้มากขึ้น

โรคไวรัสตับอักเสบซี

1. ไวรัสตับอักเสบซีนั้นสามารถติดต่อได้ 2 ทาง ได้แก่ เลือดหรือสารคัดหลั่ง และทางเพศสัมพันธ์
   1. การติดต่อทางเลือดและสารคัดหลั่งนั้นหมายรวมถึงการสักตามที่ๆต่าง เช่น สักคิ้ว สักยันต์ ที่ทำความสะอาดอุปกรณ์ไม่เพียงพอ การใช้มีดโกนร่วมกัน หรือการเจาะหู เจาะลิ้น โดยใช้เข็มร่วมกับผู้ติดเชื้อ หรือในผู้ที่ใช้สารเสพย์ติดฉีดเข้าเส้นที่ใช้เข็มฉีดยาร่วมกัน
   2. การติดต่อทางเพศสัมพันธ์ โรคนี้ติดต่อโดยการมีเพศสัมพันธ์กับผู้ป่วยโดยกลุ่มชายรักชายจะมีความเสี่ยงในการติดเชื้อมากกว่ากลุ่มที่มีเพศสัมพันธ์ระหว่างชายกับหญิง
2. บุคคลกลุ่มเสี่ยงไวรัสตับอักเสบซี คือคนที่มีโอกาสสัมพัทธ์เลือดผู้ติดเชื้อ ได้แก่ บุคคลากรทางการแพทย์ กลุ่มชายรักชาย กลุ่มคนที่เคยติดคุก คนที่ใช้สารเสพย์ติดฉีดเข้าเส้น คนที่ได้รับเลือดหรือปลูกถ่ายอวัยวะก่อนปีพ.ศ. 2535 ผู้ป่วยโรคไตวายเรื้อรังที่ต้องฟอกเลือด
3. การดำเนินโรคของไวรัสตับอักเสบซี โดยหลังจากได้รับเชื้อผู้ป่วยมักจะไม่มีอาการ และเกิดเป็นตับอักเสบเรื้อรัง 60-85% ในกลุ่มนี้จะทำให้เกิดตับแข็ง 20-30% และในคนไข้ตับแข็งจะเสี่ยงต่อการเกิดมะเร็งตับ และตับวายจนเสียชีวิต 25-50%   ส่วนมากผู้ป่วยที่ติดเชื้อเริ่มแรกมักจะไม่มีอาการ ส่วนน้อยอาจจะมีอาการอ่อนเพลีย ตัวเหลืองได้ เมื่อโรคเป็นมานาน เกิดตับอักเสบเรื้อรังไปเรื่อยๆ จะเกิดตับแข็ง ทำให้มีอาการท้องโต ตัวเหลืองตาเหลือง
4. การรักษา ปัจจุบันโรคไวรัสตับอักเสบซีมียาที่สามารถรักษาให้หายขาดได้ถึง 90% โดยสามารถปรึกษาแพทย์ได้ถึงแผนการรักษา
5. เนื่องจากไวรัสตับอักเสบบีและซี บางคนจะไม่มีอาการ ดังนั้นจึงแนะนำให้บุคคลกลุ่มเสี่ยงไวรัสตับอักเสบบีและซีควรเจาะเลือดเพื่อตรวจคัดกรองโรคเสมอ