ดื่มนมชื่นใจ ร่างกายแข็งแรง

 วันที่ 1  มิถุนายน ของทุกปี องค์การอาหารและการเกษตรแห่งสหประชาชาติ (The Food and Agriculture Organization หรือ FAO ) กำหนดให้เป็นวันดื่มนมโลก (World Milk Day) เพื่อให้ผู้คนตระหนักและรณรงค์ในการบริโภคนมให้มากขึ้น ซึ่ง “นม” ถือเป็นเครื่องดื่มที่เหมาะกับทุกเพศทุกวัย อุดมไปด้วยสารอาหารอย่างครบถ้วน ได้แก่ คาร์โบไฮเดรต โปรตีน ไขมัน วิตามินและเกลือแร่ โดยเฉพาะแคลเซียม ซึ่งมีความสำคัญมากในการเสริมสร้างกระดูกและฟันให้แข็งแรง ร่างกายสามารถดูดซึมแคลเซียมจากการดื่มนมให้ร่างกายนำไปใช้ได้ดีกว่าการบริโภคแคลเซียมจากอาหารชนิดอื่น ๆ

เนื่องในวันดื่มนมโลก งานโภชนาการ ศูนย์การแพทย์กาญจนาภิเษก คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล มหาวิทยาลัยมหิดล จึงมีแนวทางการเลือกซื้อและการเก็บรักษานมให้มีคุณภาพพร้อมดื่มตามอายุของนมแต่ละประเภทมาฝากผู้อ่านกันดังนี้

วิธีเลือกซื้อนม

• กำหนดวัตถุประสงค์และความต้องการในการดื่มนมโดยเลือกรสชาติที่ชอบและอ่านฉลากโภชนาการ ได้แก่ พลังงานและสารอาหารที่มีอยู่ในบรรจุภัณฑ์
• ตรวจสอบผลิตภัณฑ์นม โดยสังเกตข้อมูลบรรจุภัณฑ์ต้องมีครบถ้วน ได้แก่ ชื่ออาหาร ชื่อที่ตั้งผู้ผลิต ผู้แบ่งบรรจุ  ปริมาณสุทธิ ส่วนประกอบ วันเดือนปีที่ผลิต และวันเดือนปีที่หมดอายุ เป็นต้น
• ภาชนะบรรจุต้องอยู่ในสภาพสมบูรณ์ไม่รั่ว ไม่ซึม ไม่บวม ไม่ฉีกขาด
• เลือกบริโภคผลิตภัณฑ์นมที่มีเครื่องหมายของสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.)
• เลี่ยงการซื้อนมจากร้านค้าที่จำหน่ายแบบไม่เหมาะสมเช่น ตู้แช่หรือสถานที่เก็บที่ไม่ได้มาตรฐาน

ประเภทของนมจำแนกตามวิธีการเก็บรักษา

นมพาสเจอร์ไรส์ เป็นนมที่ผลิตโดยฆ่าเชื้อจุลินทรีย์ที่ก่อให้เกิดโรค แต่ไม่สามารถทำลายเชื้อจุลินทรีย์ที่ทำให้อาหารเน่าเสีย กระบวนการนี้จะใช้ความร้อนต่ำเพื่อรักษาคุณค่าทางโภชนาการและคุณภาพอาหารไว้ ได้แก่ กลิ่นและรส รวมถึงคุณค่าทางอาหารใกล้เคียงกับนมโคสดมากที่สุด สามารถเก็บในตู้เย็นได้ประมาณ 7-10 นับจากวันที่บรรจุ ในกรณีดื่มไม่หมดและต้องการแบ่งเก็บไว้ ควรเทแบ่ง ไม่ดื่มจากภาชนะบรรจุโดยตรง เพราะจะทำให้นมบูดได้ง่าย

นมยูเอชที เป็นนมที่ผ่านกรรมวิธีฆ่าเชื้อด้วยความร้อนสูง แต่ใช้ระยะเวลาการฆ่าเชื้อที่สั้นมาก เพื่อไม่ให้คุณภาพของน้ำนมเปลี่ยนแปลงไป กำจัดเชื้อจุลินทรีย์ได้เกือบทั้งหมด สามารถเก็บได้นานถึง 6-9 เดือน ที่อุณหภูมิปกติ โดยไม่ต้องแช่ตู้เย็น ควรเก็บในที่ร่ม ไม่ร้อนมากนัก และไม่ควรเก็บในสถานที่ที่มีแสงอาทิตย์ส่องถึงเป็นเวลานาน

                นมสตอริไลซ์ เป็นนมที่ผ่านกรรมวิธีฆ่าเชื้อโดยใช้ความร้อนสูง และเวลานาน สามารถทำลายเชื้อจุลินทรีย์ที่ทำให้เกิดโรค และจุลินทรีย์ที่ทำให้นมเน่าเสีย จึงเก็บได้นานถึง 12 เดือน โดยไม่ต้องแช่เย็น แต่ไม่ควรเก็บในสถานที่ที่มีแสงอาทิตย์ส่องถึงเป็นเวลานาน

ประเภทของนมจำแนกตามปริมาณไขมันในนม

นมสด หรือนมครบส่วน หรือนมไขมันเต็ม คือ นมสดธรรมดาที่บรรจุในผลิตภัณฑ์ ข้างฉลากระบุว่าเป็นนมโค 100% โดยนมสด 1 ส่วน มีปริมาตร 240 มล. ให้พลังงาน 150 กิโลแคลอรี คาร์โบไฮเดรต 12 กรัม โปรตีน 8 กรัม และไขมัน 8 กรัม

นมพร่องมันเนย หรือนมไขมันต่ำ คือ นมที่สกัดแยกมันเนยออกเพียงบางส่วน ทำให้มีพลังงานและไขมันลดลง โดยนมพร่องมันเนย 1 ส่วน มีปริมาตร 240 มล. ให้พลังงาน 120 กิโลแคลอรี คาร์โบไฮเดรต 12 กรัม โปรตีน 8 กรัม และไขมัน 5 กรัม

นมขาดมันเนยหรือนมไร้ไขมัน คือ นมที่แยกมันเนยออกเกือบทั้งหมด โดยนมขาดมันเนย 1 ส่วน มีปริมาตร 240 มล. ให้พลังงาน 80-90 กิโลแคลอรี คาร์โบไฮเดรต 12 กรัม โปรตีน 8 กรัม และไขมัน 0-3 กรัม

นมข้น แบ่งออกเป็น 2 ชนิด

• นมข้นจืด คือ นมผงขาดมันเนยละลายน้ำในอัตราส่วนที่น้อยกว่าปริมาณน้ำที่มีในนมสดธรรมดาชนิดหนึ่ง ถ้าเติมน้ำมันปาล์มลงไปจะเรียกว่านมข้นแปลงไขมันชนิดไม่หวาน (ไม่ควรใช้กับเด็กทารกหรือเด็กอายุต่ำกว่า 2 ปี เพราะมีกรดไขมันจำเป็นและวิตามินบางชนิดต่ำกว่า) แต่ถ้าเติมไขมันเนยลงไปจะเรียกว่า นมข้นคืนรูปไม่หวาน
• นมข้นหวาน คือ นมที่ระเหยเอาน้ำบางส่วนออก หรือละลายนมผงขาดมันเนยผสมกับไขมันเนยหรือไขมันปาล์ม แล้วเติมน้ำตาลลงไปประมาณ 45% ซึ่งนมชนิดนี้จะมีน้ำตาลในปริมาณสูงและมีโปรตีนน้อยกว่านมสดมาก จึงไม่เหมาะสำหรับเด็กทารกหรือนำมาใช้เพื่อประโยชน์ในการเสริมคุณค่าทางอาหารเหมือนนมสดธรรมดา

สำหรับนมสดหรือนมครบส่วนนั้นเหมาะสำหรับวัยเด็กเพราะเป็นวัยที่อยู่ในช่วงวิ่งเล่นกับเพื่อนๆและกำลังเจริญเติบโต ร่างกายจำเป็นต้องได้รับพลังงานและสารอาหารอย่างเพียงพอ ดังนั้นไม่จำเป็นต้องจำกัดปริมาณไขมันในนม แต่ควรเลือกเป็นนมจืดที่ไม่ปรุงรสหรือเติมน้ำตาลเพิ่ม เพื่อป้องกันไม่ให้เด็กติดรสหวาน แต่สำหรับผู้สูงอายุและบุคลลกลุ่มเสี่ยงหรือมีโรคประจำตัวในกลุ่มโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง เช่น เบาหวาน ความดันโลหิตสูง ไขมันในเลือดสูงและโรคอ้วน เป็นต้น ควรบริโภคนมพร่องมันเนย หรือเลือกนมขาดมันเนย เพื่อควบคุมปริมาณไขมันที่บริโภคเข้าสู่ร่างกาย รวมถึงเรื่องระบบการย่อยอาหารของผู้สูงอายุ ซึ่งนมที่ถูกดึงไขมันออกไป มีผลทำให้เรื่องการย่อยการและดูดซึมได้ง่ายขึ้นอีกด้วย

จัดทำโดย: งานโภชนาการ ศูนย์การแพทย์กาญจนาภิเษก คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล มหาวิทยาลัยมหิดล

โทร 02-8496600 ต่อ 1084/1085

ขอบคุณข้อมูลจาก: พิจารณา สามนจิตติ,โครงการปศุสัตว์น้อยเตือนภัย ใส่ใจผู้บริโภค กรมปศุสัตว์ เข้าถึงโดย :

https://pr.prd.go.th/phichit/ewt_news.php?nid=6722&filename=index.

ปัญจวรา บุญสร้างสมม, “ดื่มนมทุกวัน ดื่มได้ทุกวัย” สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.)

กระทรวงสาธารณสุข.

ศรีวรรณ ทองแพง, รายการอาหารแลกเปลี่ยน. ศูนย์เบาหวานศิริราช คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล.