บทความทางรังสีวิทยา : ตรวจหลอดเลือดดำลึกที่ขาอุดตันด้วยอัลตราซาวด์

ตรวจหลอดเลือดดำลึกที่ขาอุดตันด้วยอัลตราซาวด์

โดย พ.ญ.สิรินุช โรจนไพฑูรย์ รังสีแพทย์ ศูนย์การแพทย์กาญจนาภิเษกฯ

 

หลอดเลือดดำลึกที่ขาอุดตันหรือ deep vein thrombosis (DVT) คือ ภาวะที่มีลิ่มเลือดอุดในหลอดเลือดดำของขาทำให้ขัดขวางการไหลเวียนของเลือด

อาการเป็นอย่างไร ไม่มีอาการ ขาบวม ปวด กดเจ็บตามแนวหลอดเลือดดำที่อุดตัน ผิวหนังแดง

อันตรายหรือไม่

สิ่งที่อันตรายที่สุดคือ เมื่อลิ่มเลือดที่ขาหลุดไปแล้วไหลเวียนไปตามกระแสเลือด ไปสู่เส้นเลือดในปอด ทำให้เกิดภาวะลิ่มเลือดในปอดอุดตัน (pulmonary embolism) ซึ่งผู้ป่วยอาจไม่มีอาการหรือมีอาการ ได้แก่ เหนื่อย หายใจลำบาก หัวใจเต้นเร็ว เจ็บแน่นหน้าอก ไอเป็นเลือด หรือหมดสติได้

ในระยะยาว ผู้ป่วยอาจมีอาการที่เกิดจากหลอดเลือดที่ขาและลิ้นของหลอดเลือดดำเสียหาย ทำให้มีอาการขาบวมหรือแผลเรื้อรังได้

สาเหตุหรือปัจจัยเสี่ยง

  1. การบาดเจ็บของหลอดเลือดดำ เช่น อุบัติเหตุ กระดูกหัก
  2. เลือดหมุนเวียนช้า เช่น ผู้ป่วยนอนติดเตียง ผู้ป่วยที่ไม่ได้ขยับขาเป็นระยะเวลานาน หลังการผ่าตัด การเดินทางและนั่งนาน ๆ
  3. ภาวะเลือดแข็งตัวง่าย เช่น ผู้ป่วยมะเร็ง การรับประทานยาฮอร์โมนบางชนิด โรคเลือดแข็งตัวง่าย
  4. อื่น ๆ เช่น เคยเป็นลิ่มเลือดอุดตันมาก่อน ภาวะอ้วน การใส่สายสวนหลอดเดือดดำ

มีการตรวจวินิจฉัยทางรังสีอย่างไรบ้าง อัลตราซาวด์ (Doppler ultrasound) เอ็กซเรย์คอมพิวเตอร์ (CTV) ตรวจด้วยคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า (MRV) การฉีดสารทึบรังสี (Venogram)

ข้อดีของการทำอัลตราซาวด์ (Doppler ultrasound) ถูกต้องแม่นยำ สะดวกรวดเร็ว ไม่เจ็บ ไม่ได้รับรังสี ไม่ใช้สารทึบรังสีจึงไม่มีข้อควรระวังในผู้ป่วยที่มีประวัติแพ้หรือเป็นโรคไต

การเตรียมตัวตรวจอัลตราซาวด์ ตรวจได้เลยโดยไม่ต้องงดน้ำ งดอาหาร

ตรวจอย่างไร ผู้ป่วยนอนหงาย จัดท่างอเข่าเล็กน้อย ตรวจที่ระดับขาหนีบลงไป บางกรณีจะมีการบีบน่องของผู้ป่วยหรือให้ผู้ป่วยช่วยเบ่งท้องร่วมด้วย ตรวจขา 1 หรือ 2 ข้างตามข้อบ่งชี้

การรักษา ฉีดยา กินยาละลายลิ่มเลือด ในกรณีที่อุดตันและมีอาการรุนแรงอาจมีการรักษาโดยการผ่าตัดนำลิ่มเลือดออก

การป้องกัน

ขยับตัวโดยเร็วที่สุดหลังจากไม่ได้เคลื่อนไหวเป็นเวลานาน เช่น หลังการผ่าตัด การเจ็บป่วย หรือการบาดเจ็บ

เมื่อนั่งเป็นเวลานานให้ลุกขึ้นเดินไปรอบๆ ทุกๆ 2 ถึง 3 ชั่วโมง

ออกกำลังกายขาขณะนั่งโดย

  1. ยกและลดระดับส้นเท้าโดยให้นิ้วเท้าอยู่บนพื้น
  2. ยกและลดระดับนิ้วเท้าโดยให้ส้นเท้าอยู่บนพื้น
  3. เกร็งและคลายกล้ามเนื้อขา

สวมเสื้อผ้าหลวมๆ ควบคุมน้ำหนัก ไม่สูบบุหรี่

หากมีความเสี่ยงต่อการเป็น DVT อาจปรึกษาแพทย์เกี่ยวกับถุงน่องรัดกล้ามเนื้อหรือการรับประทานยาป้องกัน

 

 

อ้างอิง  Centers for Disease Control and Prevention (CDC)

 

 

 

สอบถามข้อมูลเพิ่มเติ่ม

คลินิกรังสีวินิจฉัย

  • โทร 02 849 6600 ต่อ 3155 , 3156

บทความที่เกี่ยวข้อง

มะเร็งปอด

มะเร็งปอด นพ.คมน์สิทธิ์ ทองธรรมชาติ (อายุรศาสตร์มะเร็งว […]